การวิเคราะห์เจดีย์ภูเขาทอง

เจดีย์ภูเขาทอง เป็นเจดีย์ที่สูงใหญ่ตั้งอยู่กลางทุ่งนา สามารถเห็นได้แต่ไกล สันนิฐานว่า ได้สร้างขึ้นในรัชสมัยสมเด็จพระราเมศวร เมื่อปี พ.ศ. 1930 พระราชพงศาวดารอยุธยากล่าวว่า วัดภูเขาทอง นั้น สถาปนาในรัชสมัยพระราเมศวร หรือสมัยต้นอยุธยา แต่ไม่มีรายละเอียดถึงสิ่งก่อสร้างสมัยนั้น ขณะเดียวกันก็ยังได้ระบุไว้ด้วยว่า ในคราวสงครามที่พระเจ้าบุเรงนองแห่งพม่ามีชัยเหนืออยุธยาในคราวเสียกรุง ครั้งที่ 1 พ.ศ.2112 นั้น พระเจ้าบุเรงนองทรงให้สร้างเจดีย์ก่อทับองค์เจดีย์เดิมของวัดแห่งนี้ แต่ก็ไม่มีรายละเอียดเกี่ยวกับรูปแบบของเจดีย์เช่นกัน
เจดีย์ภูเขาทอง ที่ปรากฏอยู่ในปัจจุบันนี้น่าจะได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์ให้เป็นมหาเจดีย์สูง เด่นในระหว่างรัชสมัยพระมหาธรรมราชาถึงสมัยพระเพทราชา (ระหว่าง พ.ศ.2112 - 2246) และมีการบูรณปฏิสังขรณ์ใหญ่อีกครั้งในสมัยพระเจ้าบรมโกศ หรืออยุธยาตอนปลาย นั่นคือ มีฐานทักษิณ 4 ชั้น เป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสโดยชั้นพื้นยาวด้านละ 69 เมตร ชั้นที่ 2 ยาวด้านละ 63 เมตร ชั้นที่ 3 ยาวด้านละ 49.4 เมตร และชั้นที่ 4 ยาวด้านละ 32.4 เมตร ทั้ง 4 ด้านมีบันไดขึ้นไปจนถึงฐานทักษิณชั้นบนสุด บนชั้นนี้มีฐานสี่เหลี่ยมขององค์เจดีย์ที่มีอุโมงค์รูปโค้งเข้าไปข้างใน ซึ่งมีพระพุทะรูปประดิษฐานอยู่ 1 องค์ สูงขึ้นไปเป็นฐานแปดเหลี่ยม องค์ระฆัง บัลลังก์ ส่วนเหนือขึ้นไปที่เป็นปล้องไฉน ปลียอด และลูกแก้วนั้น ของเดิมได้พังไปแล้วตั้งแต่สมัยต้นรัตนโกสินทร์ ซึ่งได้มีการซ่อมแซมขึ้นใหม่ในสมัยรัฐบาลจอมพล ป.พิบูลสงคราม เมื่อปี พ.ศ.2499 ในครั้งนั้น ได้ทำลูกแก้วด้วยทองคำหนัก 2,500 กรัม อันหมายถึง การบูรณะในวาระฉลอง 25 พุทธศตวรรษของไทยนั่นเอง

บทความนี้ต้องการวิเคราะห์การทรุดตัวและความเค้นเฉือนเบื้องต้น โดยวิธี FEM

รูปจำลอง 3 มิติ โดย Finite element method

รูปหน้าตัดของ finite element mesh

รูปหน้าตัดแสดงการทรุดตัว  หน่วยเป็นเมตร มีค่าสูงสุด 0.296 เมตร

รูปหน้าตัดแสดงการทรุดตัวของ finite element mesh  เพิ่มขยายระยะการทรุดตัว 20 เท่า

รูปแสดงค่าการทรุดตัวใต้ฐานเจดีย์ มีค่าระหว่าง 0.275-0.296 จากขอบถึงกลางฐานเจดีย์

รูปหน้าตัดแสดงการเคลื่อนตัวในแนวระนาบ มีค่าสูงสุด 0.0404 เมตร ค่าเป็นบวกหมายถึงค่าการเคลื่อนตัวไปด้านขวา ในทำนองเดียวกัน ค่าเป็นลบหมายถึงค่าการเคลื่อนตัวไปด้านซ้าย

ตาราง คุณสมบัติของวัสดุที่ใช้ในการวิเคราะห์เจดีย์ภูเขาทอง

Level (m)	Item	Unit weight (KN/m2)	Young Modulus (KN/m2)	Poisson’s Ratio
0 - 64	Brick	21.0	11,400,000	.30
-5  - 0	Broken brick	20.0	3,000,000	.30
-13  -  0	Stiff to very stiff clay	17.36	30,789	.30
-17  -  13	Dense to very dense sand	18.25	26,013	.30
-21 - 17	Very stiff clay	19.03	36,013	.30
-25  - 21	Dense to very dense sand	20.50	28,740	.30
-27 -25	Hard clay	21.0	47,000	.30
-30 -27	Very dense sand	21.0	37,000	.30